Su kaynağının 20 yıl sonraki kalitesi öğrenilebilecek

Kastamonu Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Adem Yavuz Sönmez, yürüttükleri ve başarılı sonuçlar aldıkları "Filyos Çayı'ndaki Fizikokimyasal Mikrobiyolojik Kirlilik Parametrelerinin Anfis ile Modellenmesi" projesi sayesinde su kaynaklarının 20 yıl sonraki su kalitesi, debisi ve kirlilik oranı hakkında değerlendirmede bulunabileceklerini söyledi.

Sönmez, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2014 yılında "Filyos Çayı'ndaki Fizikokimyasal Mikrobiyolojik Kirlilik Parametrelerinin Anfis ile Modellenmesi" projesini TÜBİTAK desteğiyle hayata geçirdiklerini belirtti.

Proje kapsamında Filyos Çayı'nın çeşitli yerlerinde uzun soluklu araştırmalar yapıldığına işaret eden Sönmez, "Filyos'un başlangıcından denize döküldüğü yere kadar yedi istasyondan bir yıl boyunca her ay iki defa olmak üzere örnekler alındı. Suyun fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik kalite parametrelerine bakıldı." dedi.

Elde edilen parametrelerin bulanık tabanlı değerlendirme metoduyla modellenmeye çalışıldığını ifade eden Sönmez, projenin iki temel sonucu bulunduğunu anlattı.

Bazı su kalite parametrelerinin üzerinden gidilerek diğer parametreler hakkında tahmin yapıldığını dile getiren Sönmez, "Bütün parametrelerinin ölçülmesine gerek kalmadan bazı parametrelerin ölçümünü yaptık. Sonunda tahminlerde bulunduk. Tahminlerimizle ölçümler arasında büyük benzerlikler elde ettik." diye konuştu.

İkinci olarak iklim değişikliğinin Filyos Çayı'ndaki etkilerine baktıklarına dikkati çeken Sönmez, küresel iklim değişikliğinden etkilenip etkilenmediği konusunda matematiksel bir modelleme yöntemi kullandıklarını aktardı.

"Bu yöntem, su kaynakları yönetimine yeni bir boyut kazandıracak"

Geriye dönük 50-60 yıllık iklim verilerine baktıklarını, yeni verilerle birleştirip yağış ve iklimin debi üzerindeki etkilerini incelediklerini bildiren Sönmez, şöyle devam etti:

"Yıllar içindeki değişimleri inceleyerek hangi iklim koşullarının hangi sonuçları doğurduğu, bu sonuçların nehrin su kalitesi ve debisini nasıl etkilediğini ortaya çıkardık. Bulanık tabanlı değerlendirme metodu ile su kalitesinin belirlenmesi ve izlenmesinde önemli bir iş yükünü ortadan kaldırmış olduk. Türkiye'de yeni yeni kullanılmaya başlanan bu yöntemle emek, mesai ve masraf ortadan kalkmış oldu. Bu yöntemin su kaynakları yönetimine yeni bir boyut kazandıracağını düşünüyoruz."

Sönmez, kurak bir kış geçirildiğini, bu nedenle su kaynaklarının yönetiminin daha çok gündemde yer aldığını dile getirerek kaynak kullanımının düzenlenmesi açısından ortaya koydukları yöntemin işe yarayacağını düşündüklerini söyledi.

Bu sayede nehirlerin gelecekleri hakkında tahminde bulunabileceklerini vurgulayan Sönmez, şunları kaydetti:

"Projede elde ettiğimiz sonuçlar su kaynağının geleceğine yönelik tahminde bulunmamızı sağlıyor. Su kaynağında yaptığımız ölçümlerle bu kaynağın 20 yıl sonraki su kalitesi, debisi ve kirlilik oranı hakkında değerlendirmede bulunabiliriz. Bu yöntem sayesinde etkin su yönetim politikaları geliştirebiliriz."