Bağımsızlığının 25. yılında Kazakistan

Kazakistan, 25 yıl içerisinde dünyaya kendisini tanıtarak, devlet başkanı Nursultan Nazarbayev’in bilge politikaları ile siyaset sahnesinde sık sık görünmektedir. Amerika, Rusya ve Çin gibi büyük devletler ile çeşitli alanlarda işbirlikleri ile Nursultan Nazarbayev, uluslararası alanda Kazakistan’ı başarıyla tanıtmaktadır. Kazakistan şimdi uluslararası arenada kendine yer edinip, dünyada gelişen 50 devlet listesinde yer alan genç bir ülkedir.

Bağımsızlığın Kazak  yurduna kazandırdığı ve kazandıracağı faydalar çoktur. Bu yararlara bakacak olursak; ekonomik büyüme, nüfus artışı ve gelişme bakımından Orta Asya ve diğer komşu devletlerden ileridedir. Aynı zamanda Kazakistan’ın başka devletler ile geliştirdiği siyasi ilişkileri, yapıcı bir politika izlemesi, çok taraflı bağlantılar kurmaya ve bunları dengede tutmaya çalışması oldukça önemlidir. Dış politikası ve diplomatik ilişkilerinin gelişmesi ve dünya devletlerinin Kazakistan’a oldukça önem vermesi bağımsız Kazakistan’ın dünyada önemli bir noktaya geldiğini göstermektedir.

Kazakistan endüstrisi, ulusal ekonominin en önemli alanıdır. Bu bağlamda, Sovyetler Birliği yıkıldıktan sonra bağımsızlığına kavuşmuş ve o en zor durumlarda yapmış olduğu cesur hamleler ile dışarıdan yatırımlar getirerek, durgun haldeki büyük fabrikaları özelleştirerek bir kaç sene geçmeden tekrar ayağa kaldırmış ve endüstriyel faaliyetler  başlatmıştır.

Kazakistan; Sovyetler Birliği döneminde tarım hammaddesi ve gıda tedarik bölgesi olarak bilinmekteydi. Aynı zamanda kömür, petrol, demir dışı metaller ve tuz ürünlerinde de hammadde kaynağı olmuştur. Kazakistan, bu yönlerini analiz ederek sadece tarımсılıkta değil gıda, ağır ve  hafif sanayide de  söz sahibi olmaya başlamıştır.

Kazakistan’daki yer altı zenginlikleri ağır sanayinin gelişmesine zemin oluşturmuştur. Çünkü ülkede tespit edilmiş yeraltı kaynakları bol bulunmaktadır. Bunlar; kömür, petrol, bakır, kurşun, demir,  krom, nikel, tungsten, alüminyum, çinko, altın, gümüş, vanadyum ve uranyum kaynaklarıdır. Kazakistan, küresel bakımdan ağır sanayi için önemli bir yere sahiptir.

Gıda ve hafif sanayisindeki fabrika ve komplekslerin bir kısmı, Kazakistan’ın kırsal bölgelerine yerleştirilmiştir.

Tüm sektörlerde en fazla gelişmeyi gösteren gıda endüstrisi ve onun özelinde bitkisel yağ üretimidir. Bitkisel yağ üretimi Kazakistan’ın büyük şehirlerindeki fabrikalar tarafından yapılmaktadır. Özel olarak bu sektörde yıllardır çalışan Almatı ve Karagandı şehirlerinde büyük üretim kompleksleri olan şirketlerden biri ‘‘Eurasian Foods Corporation JSC’’ olduğunu söyleyebiliriz. “Eurasian Foods Corporation” JSC Kazakistan ve Orta Asya devletlerinin gıda sanayisinde öne çıkan ve en önemli şirketlerinden biridir. Uluslararası standartlara uygun, ürün hacmi yıllık 120.000 tondan fazla olan ve yağ üreticileri arasında ülkenin en bilinenidir. Un ve kabartma tozu kompleksleri bölgenin her yerinde karşımıza çıkmaktadır. Onlardan biri Aktöbe şehrindeki ‘‘Novo-Alzhinskii melkombinat LLP’’ un üretiminde çok iyi neticeler göstermektedir. Çimkent şehrindeki ‘‘Altyn dan LLP’’ ve Pavlodar şehrindeki ‘‘Kammy group LLP’’ ülkemizdeki makarna üretiminde iyi cirolara sahiptir.

Et endüstrisi Kazakistan’da çok iyi gelişen diğer endüstri dalıdır . Et ürünleri ve et konservelerinin üretimi hammaddeye yakın olan yerlere yerleştirilmiştir. Özel olarak Astana’daki sosis ve salam üretimi üzerine çalışan ‘‘Shortandy sausages LLP’’ fabrikası bulunmaktadır.

Hafif sanayi çok sektörlüdür. Bu endüstrisinin amacı ülkemizin halkına güzel, çeşitli ve en önemlisi yüksek kaliteli giysi ve ayakkabılar temin etmektir. Kazakistan’ın hafif sanayisi için önemli hammaddelerinden pamuk, yün ve deri giyim sektöründe önemli yere sahiptir. Pamuk, deri endüstrisi Güney, Kuzey ve Orta bölgelerde yoğunlaşmıştır. Temirtau şehrindeki “Temirtau associates and ancillaries LLP”, Astana şehrindeki “Dikiş salonu Vesta LLP” ve Çimkent şehrindeki “Azala textile LLP”, “Zhibek N T LLP” giyim sektöründeki önemli fabrikalardandır.

Son yıllarda ulusal  ağır, hafif ve gıda fabrikaları çoğalmaktadır ve “Made in Kazakhstan” etiketi ile yapılan ürünler ülke içerisinde her geçen gün artmaktadır.

Ticari faaliyetlerden bahsederken kardeş ülke Türkiye’den söz etmeden olmaz. Türkiye bizim için çok önemlidir. Bağımsız Kazakistan’ı ilk tanıyan ülke Türkiye olmuştur. Bağımsızlığın ilk yıllarındaki ekonomik kriz döneminde Türk iş adamları Kazakistan ekonomisinin ayağa kalkmasına katkıda bulunmuşlardır. Şu an Kazakistan’da faaliyet gösteren binlerce Türk şirketi bulunmaktadır. Ayrıca Türkiye devleti, Kazakistan’a yatırım yapan devletlerin öncüsü konumundadır. Türkiye, sadece yeraltı zenginliklerine yatırım yapan diğer devletler gibi değil;  Kazakistan ekonomisinin her alanına da yatırım yaparak ekonomiye katkı sağlamaktadır. Son yıllarda Kazakistan-Türkiye arasında karşılıklı ticari ilişkiler gelişmektedir.

Ticari alanda birleşmek ve anlaşma yapmak iki devletin birbirlerinin pazarına erişimini kolaylaştırmaktadır. İki taraflı anlaşmalar, yatırım ortamını iyileştirerek iki ülke ekonomisine olumlu bir ivme verecektir. 2011 Ekim ayında, Türk heyetinin ziyareti sırasında Kazakistan topraklarında ortak Kazak-Türk sanayi bölgelerinin kurulmasına yönelik bir mutabakat imzalanması bu yöndeki önemli bir adımdır. 2013-2015 yıllarında Türkiye’nin 20’den fazla şehrinde iki taraflı ortak bölgesel iş forumları düzenlenmiştir. Geçmişten gelen soy, tarih ve kültür birliği bu iki ülke arasındaki yapılacak olan ticari, ekonomik, bilimsel anlaşmalarla gelişecek ve bu iki ülke dünyanın sayılı ülkeleri arasında yerlerini alacaklardır.

Bağımsızlığın 25. yılında kendini dünyaya tanınarak, varlığından söz ettiren Kazakistan’ın gelecekten beklentisi çoktur. Bu 25 yıl içerisinde kendini geliştirmiş ve daha da geliştirecektir. Özellikle 2017 yılının Haziran ayında başkent Astana’da “Geleceğin Enerjisi” konusunda yapılacak olan Dünya EXPO Fuarı ile Kazakistan’ın uluslarası arenadaki saygınlığının bir kat daha artması beklenmektedir. Geleneklerine bağlı kalarak, geleceğe inançla adım atan Kazakistan’ın önünün aydınlık olacağına yürekten inanıyoruz.

Kystaubayeva  Zhuldyz

Kazakistan, Almatı